โรคเมลิออยด์ (ไข้ดิน)

โรคเมลิออยด์ (Meliodosis) หรือที่รู้จักกันในประเทศไทยว่า “ไข้ดิน” เป็นโรคที่เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย Burkholderia pseudomallei ซึ่งพบอยู่ในดินและน้ำขังในบางพื้นที่ โดยเฉพาะในภูมิภาคตะวันออกเฉียงใต้ของเอเชีย และภูมิภาคเฉียงเหนือของออสเตรเลีย ประเทศไทยเองก็เป็นหนึ่งในประเทศที่มีการระบาดของโรคนี้

สาเหตุ

โรคเมลิออยด์เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย Burkholderia pseudomallei ซึ่งพบได้ในดินและน้ำ เชื้อแบคทีเรียชนิดนี้สามารถเข้าสู่ร่างกายได้หลายทาง ได้แก่

• ผ่านทางผิวหนัง เช่น หากมีบาดแผลและเดินบนดินหรือน้ำที่มีเชื้อปนเปื้อนอยู่ ทำให้ติดเชื้อในกระแสเลือดได้
• ผ่านทางลมหายใจ กรณีที่มีการฟุ้งของฝุ่นหรือดินที่มีเชื้ออยู่และสูดดมเข้าไป ก่อให้เกิดการติดเชื้อที่ปอด จะส่งผลให้เกิดอาการปอดอักเสบ
• ผ่านทางทางเดินอาหาร กรณีรับประทานอาหารหรือดื่มน้ำที่ปนเปื้อนเชื้อ

อาการ

อาการของโรคเมลิออยด์อาจแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับความรุนแรงของการติดเชื้อ ผู้ป่วยบางรายอาจไม่มีอาการเลย แต่ผู้ป่วยส่วนใหญ่จะมีอาการภายใน 1-14 วันหลังจากได้รับเชื้อ อาการทั่วไปของโรคเมลิออยด์ ได้แก่

• ไข้สูง
• หนาวสั่น
• ปวดศีรษะ
• ปวดกล้ามเนื้อ
• อ่อนเพลีย
• เบื่ออาหาร
• น้ำหนักลด

ในบางกรณี ผู้ป่วยอาจมีอาการที่รุนแรงกว่า เช่น

• ฝีหนองที่ผิวหนัง
• ปอดอักเสบ
• การติดเชื้อในกระแสเลือด
• ไตวาย
• เสียชีวิต

การวินิจฉัย

การวินิจฉัยโรคเมลิออยด์สามารถทำได้โดยการตรวจหาเชื้อ Burkholderia pseudomallei จากตัวอย่างเลือด ปัสสาวะ น้ำเหลือง หรือเนื้อเยื่อที่ติดเชื้อ

การป้องกัน

ยังไม่มีวัคซีนป้องกันโรคเมลิออยด์ แต่มีวิธีป้องกันโรคได้หลายวิธี ได้แก่

• หลีกเลี่ยงการสัมผัสกับดินและน้ำที่ปนเปื้อนเชื้อ
• สวมรองเท้าบูทและถุงมือเมื่อทำงานกับดินหรือน้ำ
• ล้างมือให้สะอาดทุกครั้งหลังสัมผัสกับดินหรือน้ำ
• รับประทานอาหารและดื่มน้ำที่สะอาด

ภาวะแทรกซ้อน

โรคเมลิออยด์อาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงได้ เช่น

• ฝีหนองที่ผิวหนัง
• ปอดอักเสบ
• การติดเชื้อในกระแสเลือด
• ไตวาย
• เสียชีวิต

อัตราการเสียชีวิต

อัตราการเสียชีวิตของโรคเมลิออยด์ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของการติดเชื้อ ผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรงอาจเสียชีวิตได้สูงถึงร้อยละ 50-60